Κατασταλτικές μέθοδοι χημικού ελέγχου

Αρθρόποδα

έντομα, ακάρεα [σκόνης, κρότωνες (κοινώς τσιμπούρια), ψώρες, κ.λπ.], σκορπιοί, σαρανταποδαρούσες, αράχνες, ίουλοι κ.α.

Τα βιοκτόνα που στοχεύουν αρθρόποδα (εντομοκτόνα, ακαρεοκτόνα) με βάση τον τρόπο δράσης των διακρίνονται σε:

• Βιοκτόνα (εντομοκτόνα, ακαρεοκτόνα) επαφής

  Εφαρμόζονται με ψεκασμό ή ως σκόνες επίπασης ή ως κοκκώδη και επιδρούν αφού έρθουν σε απλή επαφή με το δερματοσκελετό (Cuticule) των εντόμων και των άλλων αρθρόποδων από όπου εισέρχονται στο σώμα των οργανισμών αυτών.

• Βιοκτόνα (εντομοκτόνα, ακαρεοκτόνα) στομάχου

  Αυτά επιδρούν κατόπιν κατάποσης. Εφαρμόζονται κυρίως υπό τη μορφή δολωμάτων τα οποία καταναλώνονται απ’ ευθείας από τα έντομα (και τα λοιπά αρθρόποδα). Επίσης κάποια βιοκτόνα επαφής μπορεί να λειτουργήσουν και ως βιοκτόνα στομάχου όταν εισέλθουν στο πεπτικό σύστημα, αφού ληφθούν μέσω της διαδικασίας περιποίησης του σώματός των αρθροπόδων με το οποίο έχουν έρθει σε επαφή.

• Βιοκτόνα (εντομοκτόνα, ακαρεοκτόνα) καπνογόνου δράσης

  Εφαρμόζονται σε κατάσταση ατμών ή ως αέρια και εισπνεόμενα από τα έντομα και τα άλλα αρθρόποδα μέσω των αναπνευστικών τρημάτων (μικρές οπές στα πλάγια κατά μήκος του σώματος) εισάγονται στο σύστημα των οργανισμών αυτών όπου άμεσα λειτουργούν τοξικά.

  Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αναφέρονται στο εξειδικευμένο τμήμα του Υποκαπνισμού

Με εξαίρεση τα βιοκτόνα καπνογόνου δράσης (υποκαπνιστικά) η πλειοψηφία των συνθετικών βιοκτόνων κατά τη χρήση τους αφήνουν υπολείμματα που αργούν χρονικά να διασπαστούν. Αυτή ακριβώς η υπολειμματική δράση που μπορεί να διαρκέσει έως και μερικούς μήνες (ανάλογα την περίσταση) τα καθιστά ιδιαίτερα αποτελεσματικά στον έλεγχο των αρθροπόδων. Η χρονική αυτή διάρκεια εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους όπως η μορφή του σκευάσματος (ψεκαστικό υγρό, σκόνη επίπασης κ.α.), ο τύπος της επιφάνειας όπου αυτό εφαρμόζεται (λεία, πορώδης κ.α.), οι συνθήκες του περιβάλλοντος μετά την εφαρμογή (π.χ. ο ήλιος και η βροχή είναι δύο παράγοντες που μπορούν να μειώσουν την περίοδο δράσης κ.α.).

Εδώ επιπροσθέτως αναφέρεται ότι τα βιοκτόνα σκευάσματα που περιέχουν δραστικές ουσίες φυτικής προέλευσης συνήθως αποδομούνται ταχύτερα. Αυτά κυρίως χρησιμοποιούνται ως εντομοαπωθητικά ή σε περιπτώσεις όπου δεν είναι επιθυμητή η μεγάλη υπολειμματική δράση.

Τρωκτικά

ποντικοί, αρουραίοι κ.α.

Τα βιοκτόνα που στοχεύουν τρωκτικά (ποντικοί, αρουραίοι κ.α.) με βάση τον τρόπο δράσης των διακρίνονται σε:

• Βιοκτόνα (τρωκτικοκτόνα - μυοκτόνα) άμεσης δράσης:

  Το βασικό προτέρημα των βιοκτόνων αυτών είναι ακριβώς αυτή η αμεσότητα της δράσης τους.

  Στα πιο σημαντικά μειονεκτήματα περιλαμβάνεται η αδιάκριτη οξεία τοξικότητα που έχουν σε όλα τα θηλαστικά χωρίς παράλληλα να υπάρχει εξειδικευμένο αντίδοτο. Επιπροσθέτως, τα τρωκτικά μαθαίνουν εύκολα να συσχετίζουν τα συμπτώματα της άμεσης τοξικότητας με το σκεύασμα και να το αποφεύγουν. Βασικό μειονέκτημα είναι επίσης και η έντονη δυσοσμία που αναδύεται από τα νεκρά τρωκτικά. Ως αποτέλεσμα τα βιοκτόνα αυτά έχουν ουσιαστικά παροπλιστεί.

  Συνοπτικά αναφέρεται ότι αφορούν στη χρήση για σύντομο χρονικό διάστημα σε περιπτώσεις που αντιμετωπίζεται υπερπληθυσμός τρωκτικών ο οποίος επιβάλλεται να μειωθεί άμεσα, ως πρώτη φάση της μεθόδου χημικής καταπολέμησης.

• Βιοκτόνα (τρωκτικοκτόνα - μυοκτόνα) βραδείας αποδέσμευσης

  Σύγχρονα τρωκτικοκτόνα σκευάσματα που περιέχουν δραστικές ουσίες οι οποίες έχουν εξειδικευμένη δράση ως αντιπηκτικά του αίματος. Τα αντιπηκτικά λειτουργούν παρεμποδίζοντας τη βιοσύνθεση της βιταμίνης Κ που είναι υπεύθυνη για την πήξη του αίματος σε περιπτώσεις τραυματισμών. Στη διάρκεια της δραστηριότητάς τους στο εικοσιτετράωρο τα τρωκτικά τραυματίζουν συχνά τα αγγεία τους με αποτέλεσμα η απουσία της βιταμίνης Κ να συνεπάγεται γι’ αυτά την ακατάσχετη εσωτερική αιμορραγία. Τα βιοκτόνα βραδείας αποδέσμευσης επιφέρουν το θάνατο στα τρωκτικά 3 με 7 ημέρες μετά τη λήψη της θανατηφόρου δόσης.

  Στα βασικά πλεονεκτήματα των τρωκτικοκτόνων βραδείας αποδέσμευσης συγκαταλέγονται:

  • Η αδυναμία συσχέτισης, από τα τρωκτικά, των συμπτωμάτων της τοξικότητας με το σκεύασμα που έχει ως αποτέλεσμα αυτά να μη μπορούν να μάθουν να το αποφεύγουν.
  • Ο τρόπος θανάτωσης είναι σχετικά ανώδυνος.
  • Η μουμιοποίηση των νεκρών τρωκτικών συμβαίνει σε μεγάλο ποσοστό με αποτέλεσμα την αισθητή μείωση της δυσοσμίας.
  • Η βιταμίνη Κ που ως αντίδοτο χορηγείται σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων του ανθρώπου ή/και άλλων οργανισμών μη στόχων.

  Στα βασικά μειονεκτήματα των τρωκτικοκτόνων βραδείας αποδέσμευσης συγκαταλέγονται:

  • Η θανάτωση δεν είναι άμεση και μέχρι να επέλθει τα τρωκτικά συνεχίζουν το καταστρεπτικό τους έργο.
  • Η δυσκολία στην εύρεση όλων των νεκρών τρωκτικών που δεν είναι πάντα εφικτή αφού έχουν 3 με 7 ημέρες να κρυφτούν.
  • Η ανάπτυξη ανθεκτικότητας που έχει σε μεμονωμένες περιπτώσεις παρατηρηθεί.
  • Η περίπτωση όπου η διατροφή των τρωκτικών έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ, όπως για παράδειγμα με τα φιστίκια, που επιδρά σαν αντίδοτο και συνεπώς αναιρείται η δράση των αντιπηκτικών.

  Τα σκευάσματα αυτής της κατηγορίας αφορούν σε ετοιμόχρηστα δολώματα και σε σκόνες επίπασης με τις οποίες τρέφονται ακούσια τα τρωκτικά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας περιποίησης του σώματός τους.

• Βιοκτόνα (τρωκτικοκτόνα - μυοκτόνα) καπνογόνου δράσης

  Εφαρμόζονται ως αέρια τα οποία μέσω του αναπνευστικού συστήματος εισέρχονται στο σώμα των τρωκτικών όπου άμεσα λειτουργούν τοξικά. Η εφαρμογή τους δεν επιλέγεται στο βαθμό που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των εντόμων.

  Περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αναφέρονται στο εξειδικευμένο τμήμα του Υποκαπνισμού.

Πτηνά και Φίδια

Τα απωθητικά που στοχεύουν πτηνά αφορούν:

Ουσίες που διεγείρουν μεμονωμένα ή σε οποιοδήποτε συνδυασμό τις παρακάτω αισθήσεις: όραση, όσφρηση, αφή ή/και γεύση, προκαλώντας ερεθισμό στα πτηνά με αποτέλεσμα να αποφεύγουν τον υπό προστασία χώρο.

Τα απωθητικά που στοχεύουν φίδια αφορούν:

Ουσίες, των οποίων ο ακριβής τρόπος δράσης δεν έχει εξακριβωθεί, που προσφέρουν προστασία του χώρου ενώ ταυτόχρονα δεν είναι επιβλαβείς για τα ερπετά.