με την ευγενική άδεια της Bayer
ΦΥΛΟ: Arthropoda
Κλάση: Insecta
Χαρακτηριστικά
Πάνω από 800.000 διαφορετικά είδη εντόμων έχουν περιγραφεί, που αποτελούν περίπου το 80% όλων των ζώων. Αν και διαφέρουν πολύ σε μέγεθος και σχήμα έχουν όλα ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά τα οποία τα ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα ζώα.
Τα έντομα είναι ασπόνδυλα οπότε δεν έχουν σκελετό και, όντας αρθρωτά στο σώμα και στα πόδια, πληρούν τις προϋποθέσεις του Φύλου Arthropoda. Αυτό συμπεριλαμβάνει ζώα όπως οι γαρίδες, οι σαρανταποδαρούσες και οι αράχνες αλλά τα ίδια τα έντομα που ανήκουν στην Κλάση Insecta.
Το αρχαιότερο γνωστό απολίθωμα εντόμου χρονολογείται πίσω στη Μέση Δεβόνια περίοδο περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια πριν, ενώ τα πτερωτά έντομα εμφανίστηκαν πολύ ξαφνικά σε Ανθρακοφόρα πετρώματα που είναι περίπου 250 εκατομμυρίων ετών.
Τα βασικά χαρακτηριστικά που εμφανίζονται σε όλα τα έντομα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό είναι:
-
Εξωσκελετός
Ένας σκληρός εξωσκελετός από χιτίνη παρέχει στήριξη και προστασία. Είναι διατεταγμένος ως μια σειρά από άρθρα που μπορεί να είναι 20 στο σύνολο αλλά είναι συνήθως ομαδοποιημένα μεταξύ τους και εξειδικευμένα με κάποιο τρόπο ώστε να μοιάζει ότι είναι πολύ λιγότερα.
-
Σώμα που αποτελείται από τρία τμήματα.
Το σώμα των εντόμων χωρίζεται σε τρία διακριτά τμήματα: την κεφαλή, το θώρακα και την κοιλία.
-
Η κεφαλή αποτελείται από έξι άρθρα που δεν ξεχωρίζουν μεταξύ τους (φαίνονται σαν ένα) και φέρει στοματικά μόρια και αισθητήρια όργανα.
-
Ο θώρακας αποτελείται από τρία άρθρα το καθένα εκ των οποίων φέρει ένα ζεύγος ποδιών ενώ το δεύτερο και το τρίτο συχνά φέρουν και από ένα ζεύγος πτερύγων. Αυτή είναι η βασική δομή η οποία όμως μπορεί κατά κάποιο τρόπο να διαφοροποιείται, π.χ. οι μύγες διαθέτουν μόνο ένα ζεύγος πτερύγων ενώ τα σκαθάρια έχουν ένα ζεύγος λειτουργικών πτερύγων (οι οπίσθιες πτέρυγες) και τροποποιημένες τις πρόσθιες πτέρυγες οι οποίες συνήθως καλύπτουν το θώρακα και την κοιλία παρέχοντας προστασία.
-
Η κοιλία τυπικά αποτελείται από 11 άρθρα αλλά αυτά είναι συνήθως τηλεσκοπικά.
-
Τα ατελή στάδια ανάπτυξης των εντόμων, οι προνύμφες και οι νύμφες, παρουσιάζουν τα ίδια βασικά χαρακτηριστικά αν και συχνά σε πολύ απλουστευμένες μορφές. Έτσι οι οφθαλμοί και τα μέλη είναι πολύ απλές δομές και οι πτέρυγες υπάρχουν μόνο ως καταβολές πτερύγων.
Ταξινόμηση
Η ύπαρξη του εξωσκελετού επιβάλει περιορισμό της ανάπτυξης κάνοντας επιβεβλημένη την έκδυση όταν το έντομο πρέπει να μεγαλώσει σε μέγεθος. Η έκδυση είναι επομένως μια σημαντική διαδικασία στην ανάπτυξη του τέλειου (αναπαραγωγικού) εντόμου. Επίσης επιτρέπει την ταξινόμηση των εντόμων με βάση το βιολογικό τους κύκλο και αυτό μπορεί να είναι σημαντικό όταν λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Αυτή η ταξινόμηση έχει ως εξής:
-
Υποκλάση: Apterygota
Χωρίς πτέρυγες και χωρίς μεταμορφώσεις. Η έκδυση εξακολουθεί να συμβαίνει όταν το έντομο φθάσει στο τέλειο στάδιο.
Τάξεις που περιέχουν έντομα υγειονομικής σημασίας:
Thysanura - "ψαράκια"
Collembola - κολλέμβολα
-
Υποκλάση: Pterygota
"Πτερωτά" έντομα με τα τέλεια άτομα να διαφέρουν από τα νεαρότερα στάδια ανάπτυξης και να μην υφίσταται έκδυση.
-
Άθροισμα: Exopterygota
Οι πτέρυγες αναπτύσσονται εξωτερικά, παρουσιάζουν ατελή μεταμόρφωση με τις νύμφες να μοιάζουν στα τέλεια άτομα.
Τάξεις που περιέχουν έντομα υγειονομικής σημασίας:
Orthoptera - τριζόνια etc.
Dermaptera - ψαλίδες
Dictyoptera - Κατσαρίδες
Tsoptera - τερμίτες
Psocoptera - ψείρες των βιβλίων
Mallophaga - ψείρες των πτηνών
Anoplura - ψείρες του ανθρώπου
Hemiptera - κοριοί
Thysanoptera - θρίπες
-
Άθροισμα: Endopterygota
Οι πτέρυγες αναπτύσσονται εσωτερικά, παρουσιάζουν πλήρη μεταμόρφωση δηλαδή υπάρχει δραματική αλλαγή από το ωό στο τέλειο συμπεριλαμβανομένων των προνυμφικών σταδίων και του νυμφικού σταδίου ανάπτυξης.
Τάξεις που περιέχουν έντομα υγειονομικής σημασίας:
Diptera - μύγες
Siphonaptera - ψύλλοι
Lepidoptera - νυχτοπεταλούδες
Coleoptera - σκαθάρια
Hymenoptera - σφήκες και μυρμήγκια
-
Απόκτηση του χαρακτηρισμού επιβλαβής οργανισμός.
Τα έντομα απαντώνται σε μεγαλύτερη αφθονία από όλα τα ζώα της ξηράς και βρίσκονται σε όλα τα περιβάλλοντα εκτός της θάλασσας.
Αυτή τους η επιτυχία αποδίδεται στα:
- Εξωσκελετός, για προστασία και αποτελεσματική διατήρηση της υγρασίας.
- Κινητικότητα μέσω βαδίσματος και ειδικά μέσω πτήσης η οποία βοηθά στον αποτελεσματικό εντοπισμό τροφής, καταφυγίου, χώρων αναπαραγωγής κ.α.
- Πλήρης μεταμόρφωση με τις προνύμφες να ειδικεύονται στη διατροφή και την ανάπτυξη και τα τέλεια στην σύζευξη και στη διασπορά. Αυτό επίσης επιτρέπει στις διαφορετικές μορφές να καταλαμβάνουν διαφορετικά περιβάλλοντα προσφέροντας περισσότερο χώρο για επιβίωση και ανάπτυξη.
- Ταχεία αναπαραγωγή που επιτρέπει ταχεία εκμετάλλευση των πόρων (διατροφής) όταν οι συνθήκες τα ευνοούν.
- Μικρό μέγεθος – τυπικά από 0,5 μέχρι 40mm μήκος – που διευκολύνει την άμεση εκμετάλλευση της τροφής και των καταφυγίων.
- Προσαρμοστικότητα, παρουσιάζοντας μεγάλη ποικιλία μορφών κατάλληλες για τα περιβάλλοντα στα οποία ζουν.
Επιβλαβείς οργανισμοί μπορούν να οριστούν τα ενοχλητικά ή καταστρεπτικά ζώα. Μόνο το περίπου 0,5% των εντόμων είναι επιβλαβείς οργανισμοί και τα περισσότερα από αυτά προσβάλουν φυτά και φυτικά υλικά. Κατάλληλες συνθήκες για τα επιβλαβή έντομα προσφέρονται οπουδήποτε συγκεντρώνονται αγροτικά προϊόντα στον αγρό ή σε αποθήκες. Ο άνθρωπος και το περιβάλλον του, συμπεριλαμβανομένων και των εξημερωμένων ζώων, μπορεί επίσης να προσβληθεί όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν.
Τα έντομα στον μη-αγροτικό τομέα είναι επιβλαβείς οργανισμοί επειδή προκαλούν:
-
Απώλειες των αποθηκευμένων προϊόντων
-
Μείωση της ποιότητας των αποθηκευμένων προϊόντων μέσω:
- Ζημιάς λόγω διατροφής.
- Αλλοίωσης.
- Μόλυνσης.
- Έμμεσες επιδράσεις π.χ. άναμμα σιτηρών.
- Ενόχληση
-
Κινδύνους για την υγεία, π.χ.:
- Μη-εξειδικευμένοι φορείς ασθενειών.
- Εξειδικευμένοι φορείς ασθενειών.
Επιπροσθέτως τα έντομα μπορεί να είναι υπεύθυνα για την πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων, δήγματα ή κεντρίσματα ενώ μια κατά φαντασία προσβολή από εκτοπαράσιτα μπορεί να οδηγήσει σε ψυχολογικές διαταραχές, «παραισθησιακή παρασίτωση».
